Stress, triggers en depressie bij migraine

Misverstanden over triggers

Veel neurologen en huisartsen vinden dat je migraine moet benaderen vanuit een holistische visie op ziekte: volgens hen is migraine het gevolg van allerlei invloeden op je lichaam. De meeste migraine-leken lijkt ook deze visie hebben: als je tegen iemand zegt dat je migraine hebt, reageren veel mensen daar direct op met een advies over je manier van leven. Je moet stress en triggers zien te vermijden. Maar er is helemaal geen bewijs van een gunstig effect van enige aanpassing van je manier van leven op migraineaanvallen. Natuurlijk is het wel zo dat je met een lege agenda de migraineaanvallen beter kunt verdragen dan met een volle. En dat je zonder kleine kinderen die hun moeder nodig hebben minder last hebt van je migraineaanvallen. Rust, reinheid en regelmaat zijn voor iedereen goed, maar gebrek eraan veroorzaakt geen migraine. Holistische migrainezorg maakt het probleem naar mijn mening onnodig complex en legt te veel verantwoordelijkheid bij degene die migraine heeft. Alsof het zijn of haar eigen schuld is!

Stress veroorzaakt geen migraine

Stress komt als mogelijke oorzaak dus snel ter sprake bij migraine. Als je de wetenschappelijke literatuur over de relatie tussen stress en migraine bekijkt, is de meest voor de hand liggende conclusie dat stress misschien juist een beetje beschermt tegen migraine. Klassiek is de migraineaanval op de dag na de bruiloft, na het examen en op de eerste dag na de vakantiereis. Misschien werken stress­hormonen op migraine een beetje zoals oestrogeen: een daling in de stresshormoonspiegel kan misschien migraine uitlokken. In die zin zou je migraine dus wellicht kunnen voorkomen door stress, en dus ook de onvermijdelijke afname van stresshormonen na de stress, te vermijden. Maar omdat weinig mensen stress bewust opzoeken, is het advies je ervan te ontdoen meestal niet zo bruikbaar. Ook al zou je migraine krijgen van verhuizen, zieke ouders, scheidingen, werkloosheid en overstromingen, je kunt moeilijk voorkomen dat je ermee te maken krijgt. Kan de psycholoog je daarbij helpen? Er is geen enkel bewijs dat psychologische interventies om migraine te verminderen een positief effect hebben. Misschien omdat het met die interventies niet lukt stress te vermijden, of misschien omdat stressreductie gewoon niet werkt op migraine, dat weten we niet zeker. Waarschijnlijk kun je, bijvoorbeeld met de hulp van een psycholoog, wél leren beter met je aanvallen om te gaan. Misschien kan de psycholoog je wapenen tegen overmatig schuldgevoel. Maar het natuurlijk beloop van migraine daarmee beïnvloeden? Dat moet dan eerst maar bewezen worden voor we mensen met migraine verwijzen naar de psycholoog, en die heeft het in ons land al druk genoeg.

Angst of depressie bij migraine

Veel mensen met migraine hebben er misschien nog een ziekte naast: ze zijn vaak ook angstig of depressief. Volgens de wetenschap is dat één op de vier. Dat geldt trouwens voor heel veel chronische neurologische ziekten. Ik twijfel wel eens of dat echt zo is. Wetenschappers in het ziekenhuis gaan bij depressie­onderzoek als volgt te werk: er wordt een lijst met vragen gemaakt naar klachten die bij angst en depressie passen. Die lijst noemen ze dan bijvoorbeeld de ‘Ziekenhuis angst- en depressieschaal’. Mocht je dat zelf op willen zoeken, zoek maar eens op de Hospital Anxiety and Depression Scale (hads). De antwoorden van de patiënt leveren een aantal punten op. Boven een bepaald aantal punten is de patiënt ‘depressief’ of ‘angstig’. Veel mensen met migraine scoren vrij hoog op die angst- en depressieschaal. Ik kan dat wel begrijpen: veel van mijn patiënten met ernstige migraine zijn bang voor hun aanvallen, ze voelen zich schuldig, ze hebben niet zoveel energie meer, komen tot weinig en vinden het leven niet meer leuk.

Je vindt die depressieve gevoelens bij heel veel chronische ziekten en vooral bij hersenziekten. Waar ik over twijfel, is of patiënten dan twee aparte ziekten hebben, depressie en migraine, of één hersenziekte die ook veel klachten geeft die toevallig op een depressie lijken. Het netwerk in ons brein dat bij migraine betrokken is, omvat ook het limbisch systeem, waar emoties en stemming gereguleerd worden. Ik ken veel patiënten die tijdens een migraineaanval een intens gevoel van depressie of angst ervaren, en zie dat als iets wat bij hun migraine hoort, niet als iets aparts. Ik denk dat er van veel bijkomende depressieve en angstklachten bij migraine niet zoveel overblijft als je een wondermiddel tegen migraine zou hebben. Ik zie dus ook de noodzaak niet in om speciaal op de hoofdpijnpoli intensief met de psycholoog samen te werken. Dat doen we bij andere chronische neurologische aandoeningen ook niet. Maar veel van mijn hoofdpijn-neurologische collega’s denken daar heel anders over. De één gelooft kennelijk meer in het nut van de psycholoog bij migraine dan de ander. Ik heb hier misschien wel de wetenschap aan mijn zijde. Maar je moet als migrainepatiënt zelf uitmaken welke aanpak je het meest aanspreekt. Misschien trekt mijn spreekuur wel een bijzondere selectie van migrainepatiënten die niet zo gecharmeerd zijn van een holistische of psychologische aanpak.