Alternatieve behandelingen bij migraine

Er zijn oneindig veel alternatieve behandelingen, van Mexicaanse sapkuren en Poolse turfcapsules tot behandelingen met bloedzuigers en klankschalen. In vijf minuten op het internet vind je genoeg alternatieve behandelingen tegen migraine om jaren bezig te zijn. In het buitenland kan men nog verder gaan dan in Nederland: Duitse Heilpraktiker adverteren met Nederlandse websites over succesvolle injecties in je buik tegen migraine. In veel exotische landen kun je al even exotische operaties tegen migraine laten uitvoeren. Op dit punt is het vrijheid blijheid, waarbij vooral de dikte van de portemonnee en persoonlijk enthousiasme bepalen wat wel en niet bereikbaar is.

In Nederland is in 1993 met de komst van de Wet big het oude monopolie van artsen op de uitoefening van de geneeskunde afgeschaft. Iedereen die dat wil mag dus in Nederland de geneeskunde uitoefenen. De overheid stelt zich op het standpunt dat we oud en wijs genoeg zijn om het zelf uit te zoeken. Dat uitzoeken is best lastig, niet alleen omdat er veel aanbod is, maar ook omdat het lastig is om te beoordelen hoe commercieel een behandeling is, of de behandelaar een serieuze opleiding heeft gevolgd en welke kans er is op succes of bijwerkingen. Van medische behandelingen door een arts is dat wel te achterhalen. Beweert iemand dat zijn behandelmethode 90 procent van alle migraine geneest, dan zou ik het niet geloven.

De meeste vragen krijg ik over de volgende alternatieve of complementaire/aanvullende geneeswijzen.

Acupunctuur, naalden en piercings

Het idee bij traditionele Chinese acupunctuur is dat ziekteprocessen positief kunnen worden beïnvloed door naalden te prikken op specifieke plaatsen. De toepassing van acupunctuur bij migraine is bijvoorbeeld in Duitsland erg populair. Het wetenschappelijk bewijs dat acupunctuur werkt tegen migraine is zwak. In onderzoek waarbij het wordt vergeleken met nep-acupunctuur, waarbij zomaar ergens een naald wordt geplaatst, werkt echte Chinese acupunctuur niet veel beter dan nep. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat het voor een individuele patiënt geen waardevolle behandeling zou kunnen zijn. Een placebo-effect is ook een effect. Acupunctuur kan weinig kwaad en wordt vaak vergoed door de zorgverzekeraar. Ook ik heb wel eens de suggestie gedaan aan enkele van mijn patiënten om dit te proberen, en bij sommigen van hen hielp het. Bedenk wel dat er geen overheid is die een praktijk waar acupunctuur bedreven wordt controleert. Wie dat maar wil kan acupunctuurbehandelingen aanbieden. Er zijn artsen-acupuncturisten te vinden op internet. Mij zou behandeling door een arts een veiliger gevoel geven dan een willekeurige enthousiasteling aan de slag te laten gaan met naalden.

Waar bij acupunctuur de naalden korte tijd blijven zitten, kun je ook kiezen voor een permanent stukje metaal in je lijf. Sinds een paar jaar zijn er berichten in de media te vinden over de gunstige werking bij migraine van een piercing, die de acupunctuurpunten in het oor stimuleert: de daith piercing. Het is een piercing in het kraakbeen aan de binnenkant van je oor. Er zijn wetenschappers die erop wijzen dat de piercing precies loopt door een stukje oor dat verbonden is met een van de hersenzenuwen, de nervus vagus. De prikkeling van die hersenzenuw door de piercing zou het brein minder migrainegevoelig maken. Ik heb geen idee of de daith piercing bij migraine werkt, wat de nadelen zijn van een piercing in je oor en wat het kost. Maar als je toch al een piercing in je oor wilde, en je hebt migraine…

Veel fysiotherapeuten werken tegenwoordig met dry-­needling, wat misschien lijkt op acupunctuur omdat men naalden op allerlei plaatsen in de spieren van een patiënt prikt. Voor migraine wordt dat voor zover ik weet weinig toegepast, en een migrainepatiënt heeft doorgaans niet veel van de fysio te verwachten.

Homeopathie

Homeopathie gaat uit van de gedachte dat een watermolecuul kan worden versterkt met geneeskracht als je het water eerst mengt met een gifstof en dan bijna oneindig verdunt. De gifstof is dan niet meer meetbaar, maar heeft zijn heilzame werking als het ware aan het water overgedragen. Ook voor effect van homeopathie bij migraine is geen bewijs, en dat is ook lastig te leveren. Ik heb geen idee of je bij een studie van ‘echte’ en placebo-homeopathie zou kunnen spreken, scheikundig vergelijk je dan water met water en uit homeopathische hoek komen al snel boze commentaren bij onafhankelijke pogingen om dit terrein wetenschappelijk te onderzoeken. Veel mensen maken tot hun tevredenheid gebruik van homeopathie, homeopathische producten zijn goedkoop en laagdrempelig verkrijgbaar en de kans op bijwerkingen is minimaal.

De nek te lijf met chiropraxie, manuele therapie of fysiotherapie

De nek krijgt vaak de schuld van migraine. De nek doet dan ook heel vaak pijn bij een migraineaanval. De helft van alle mensen met migraine heeft het gevoel dat aanvallen beginnen in de nek of dat de nek betrokken is bij een aanval. Maar dat wil niet zeggen dat de oorsprong van de migraine in de nek zit. Migrainespecialisten denken dat nekpijn heel goed een eerste symptoom van migraine kan zijn. Dat is begrijpelijk als je weet dat het pijnzenuwstelsel van het hoofd sterke anatomische en functionele relaties heeft met het pijnzenuwstelsel van de nek. De kern van de nervus trigeminus, al genoemd als de belangrijkste hoofdpijnzenuw, loopt vanuit de hersenstam ver door in het ruggenmerg van de nek. Daar heeft die kern veel verbindingen met de gevoelszenuwen van de nek. Activering van de nervus trigeminus bij migraine kan dus gemakkelijk ook de zenuwen van de nek prikkelen, met nekpijn en een stijve nek als gevolg.

Nekpijn bij migraine betekent ook niet dat behandeling van de nek door een fysiotherapeut zinvol is. Wel hebben veel mensen nekpijn door andere oorzaken dan migraine. In die gevallen is er geen duidelijke relatie tussen nekpijn en migraine. Je hebt dan dus twee aparte problemen: migraine en een pijnlijke nek. Fysiotherapeuten kunnen misschien nekspieren met knopen en spanningen losmaken, en wellicht geeft dat minder aanleiding tot nekpijn, maar als behandeling tegen migraine is het zinloos.

Behalve fysiotherapie en manuele therapie, waar je een in Nederland erkende hbo-opleiding voor moet doen, is er ook chiropraxie. Chiropraxie is een behandeling gericht op de wervelkolom, dus ook op de nek. Nederland kent geen opleiding tot chiropractor, en mede daarom rekent men hier deze geneeswijze, in tegenstelling tot fysiotherapie, tot de alternatieve behandelingen. De meeste chiropraxiepraktijken stellen dat vrijwel iedere kwaal met chiropraxie te behandelen is; ik neem aan dat je er dus ook terechtkunt voor migraine. Ik heb geen idee hoe veilig en effectief chiropraxie bij migraine is. Extreme manipulatie van de nek, door wie dan ook, resulteert wel eens in ongelukken zoals een gescheurd bloedvat met een infarct in het brein tot gevolg. Neurologen zien wel af en toe dit soort ernstige complicaties van chiropraxie of stevige manipulatie van de nek. Ik zou er voorzichtig mee zijn.

Neurofeedback

Het brein is in. Alles met ‘neuro-’ doet het momenteel dus commercieel goed. Er zijn dan ook veel bedrijven die ‘neurofeedback’ aanbieden met de belofte dat dit uitkomst zal bieden bij allerlei kwalen, waaronder migraine. Het idee is gebaseerd op een kort-door-de-bochtredenering type ‘als het regent zie je veel mensen met een paraplu, als we dus willen dat het droog blijft moet je mensen leren geen paraplu bij zich te dragen’. Hersenmetingen door middel van een elektro-encefalogram (eeg) laten bij mensen met migraine soms afwijkende patronen in hersenactiviteit zien. Deze afwijkende activiteit kan volgens de neurofeedbackers met neurofeedback weggetraind worden. Dat is overigens maar de vraag — voor eventjes lukt dat misschien wel, maar blijvend is dat denk ik niet. Het effect van neurofeedback op migraine moet men eerst maar eens wetenschappelijk bewijzen, maar mij lijkt het onwaarschijnlijk dat het helpt.

Neurofeedback komt erg technisch over, met een echt eeg-apparaat en iemand die een cursus ‘bluffen in de klinische neurofysiologie’ heeft gevolgd. Het is naar mijn ervaring ook extreem duur en wordt meestal niet vergoed door de verzekering. Juist omdat het ook wordt aangeboden voor allerlei andere vrij lastig oplosbare hersenstoornissen, van autisme tot epilepsie, is neurofeedback in mijn ogen vooral neuro-oplichterij. Ik vind het gek dat de overheid geen enkele grens stelt aan dit soort praktijken. Ik heb mensen gesproken die meer dan tienduizend euro aan neurofeedback hebben uitgegeven zonder enig resultaat.